Bericht op nu.nl over de reactie van Rutte op recente bedreigingen.
Onder stress komen allerlei onderliggende conflicten vaak naar boven. Dit is in het klein zo, bijvoorbeeld in relaties als een partner ziek wordt, of bij een verbouwing. Dat is ook in het groot zo, op het landelijk of zelf globaal niveau, zoals nu bij de COVID-19 pandemie.
Bij conflicten is het dan te hopen dat bij de betrokken partijen enig bewustzijn is van conflict management. Zeker bij beginnende conflicten (de eerste drie treden van Friedrich Glasl’s escalatietrap) is één van de valkuilen het gebruik maken van “escalerende” taal. Er kunnen allerlei redenen zijn voor dit taalgebruik: “gerechtvaardigde” verontwaardiging of boosheid, angst om niet serieus genomen te worden of het onderspit te delven in het conflict, of “functionele boosheid” in de hoop daarmee de tegenpartij te overbluffen.
In een min of meer gepolitiseerd conflict, wat hier natuurlijk het geval is, hebben we te maken met een veel omvangrijker krachtenspel en is het niet eenvoudig aan te geven wat de beste handelswijze is. Doet Rutte er goed aan de aanstichters van de bedreigingen als “idioten” weg te zetten of niet? Op welke wijze zal hij electoraal beoordeeld worden op zijn taalgebruik?
Ik kan niet mijzelf aanmatigen beter te weten dan Rutte hoe hiermee om te gaan. Maar mijn ervaring zegt mij dat hier misschien deels de politicus spreekt, maar vooral toch de verontwaardigde “Gutmensch”. Er spreekt uit de reactie weinig bereidheid om ook de andere partij te begrijpen, zich op wat voor manier dan ook te verplaatsen in die ander. De reactie is die van verharding, verdere verschansing in het eigen gelijk, en de ander kan niet veel anders meer dan in die beweging meegaan, dat wil zeggen: ook verharden.
In dit soort situaties is de toon van de reactie van essentieel belang. Hoezeer men ook kan voelen dat wat de ander doet onacceptabel is, het gedrag komt voort uit iets wat in bijna alle gevallen (misschien zelfs alle gevallen) serieus genomen moet worden. Gaat het ongenoegen niet links serieus genomen worden dan gaat het, net als het water van een rivier, een andere weg nemen, desnoods met geweld.
Serieus nemen is niet pappen en nathouden. Het vraagt een serieus en gemeend gesprek of tonen van bereidheid. Woorden als “idioot” en “onacceptabel” helpen hier niet bij. Juist bij beleidsmakers is enige bekendheid en toepassen van simpele conflictmanagement technieken misschien aan te raden.